De Cubaanse ‘country’ en ‘blues’ van Eliades Ochoa

gezien & gehoord in: DeLaMar Theater, Amsterdam: Eliades Ochoa & Grupo Patria op vrijdag 2 december 2011
review door: Giel van der Hoeven met foto’s van Arjan Vermeer

 

Wie heeft hem niet in de kast staan, de CD ‘Buena Vista Social Club’ uit 1997 van het gelijknamige gezelschap? Een groep oude Cubaanse muzikanten die op initiatief van de Amerikaan Ry Cooder dit project ondernamen. Met wereldwijd succes als gevolg en optredens in onder meer de New Yorkse Carnegie Hall en in Theater Carré te Amsterdam. Dit succes werd later in 2000 nog eens versterkt door de documentaire ‘Buena Vista Social Club’ van Wim Wenders, waarin hij toont hoe Ry Cooder de legendarische Cubaanse muzikanten bij elkaar brengt en hoe ze samen het album opnemen. Een aantal van de belangrijkste veteranen zijn inmiddels overleden; zanger Ibrahim Ferrer in 2005, zanger Compay Segundo en pianist Ruben Gonzalez beide in 2003. Eliades Ochoa (65) is de laatst overgebleven zanger van de officiële Buena Vista Social Club®. Hij is de stem van de alom bekende hits ‘El Cuarto de Tula’ en ‘Chan Chan’. Samen met zijn septet Grupo Patria tourt hij dit najaar weer door Nederland. The Blues Alone? ging poolshoogte nemen in Amsterdam. Nu niet in het Carré Theater maar in het eigentijdse DeLaMar Theater.

De Wim Sonneveld Zaal van het vernieuwde DeLaMar Theater telt 943 zitplaatsen. Die waren vrijdagavond zo goed als allemaal bezet. De muziek van de Buena Vista Social Club leeft dus nog steeds. Of zoals Ry Cooder dat in 1997 zo mooi wist te verwoorden: “In Cuba the music flows like a river. It takes care of you and rebuilds you from the inside out.” Eliades Ochoa mogen we bestempelen als de bewaker van de Cubaanse ’son’ muziek met roots in de ‘guajira’ (Cubaanse country muziek). De immer in het zwart geklede en met cowboyhoed getooide zanger/gitarist wordt daarom ook wel de Cubaanse Johnny Cash genoemd. Son is een muziekstijl die oorspronkelijk uit het oosten van Cuba komt. Zijn repertoire bestaat behalve uit deze muziekstijl ook uit andere typische Cubaanse muziek zoals guaracha, bolero en afros. Afwisselend speelt Ochoa nummers van de BVSC en van zijn eigen solo platen in het DeLaMar Theater. Hij spreekt uitsluitend Spaans en voegt ons meerdere malen toe “Grande famílias” te zijn omdat de muziek ons verbindt. Zijn bekendste nummers – de meeste na de pauze – zoals `Chan Chan`, `El Carretero`,`El Cuarto de Tula` en een interpretatie van de Beny Moré klassieker ‘Yiri Yiri Bon’ worden met luid applaus en vreugdekreten begroet. `El Carretero` een compositie van Guillermo Portabales is een typische Guajira (klaagzang), in feite afgeleid van de Spaanse traditionals. Een stijl die ook erg populair is in West-Afrika en ook wel de Cubaanse ‘blues’ genoemd wordt. Eliades Ochoa is de perfecte vertolker van het lied.

Het langzame son lied in country stijl ‘Chan Chan’ was een van de laatste composities van de 95 jaar geworden Francisco Repilado alias Compay Segundo. Met woorden van respect draagt Ochoa het dan ook aan hem op, een mooi gebaar. En zo heeft hij bij ieder nummer wel een innemende introductie in het Spaans. Of het nu een over een bolero over de liefde voor Maria is of dat het over de maan gaat (‘La Luna’). Soms met een gebbetje en soms met een serieuze ondertoon, maar steeds ongeveinsd. Waarbij je jezelf zo nu en dan wel afvraagt of de heren muzikanten bij zulke vrolijke muziek soms niet té serieus blijven? Zelfs een instrumentale versie van ABBA’s ‘Chiquitita’ wordt plechtig gebracht. Het zal met de Cubaanse volksaard te maken hebben want de muzikanten zijn zo’n beetje allemaal geboren en getogen in Santiago de Cuba, de tweede stad van Cuba in de provincie Oriente. Eerlijkheidshalve moet wel gemeld worden dat de voetjes van alle heren ook niet bepaald stil stonden tijdens het musiceren. En zowel de bassist, de pianist als de twee trompettisten gaven korte solo’s en – verrassend genoeg – zelfs de maracas performer gaf een verdienstelijke solo met zijn rumba shakers. Waarna ook de duim van bandleider Eliades Ochoa van waardering omhoog ging.

Kortom, een lekker optreden met warme Spaans/Cubaanse gitaar-, piano- en trompet klanken ondersteund door Afrikaanse ritme’s op percussie en maracas, of de sambaballen zo u wilt. Maar met een beetje een plichtmatige setlist. Uit reacties vanuit het publiek vingen we op dat sommige bezoekers toch stiekem ook een beetje hadden gehoopt op ‘Rhythms Del Mundo’ tracks, Cubaanse versies van West-Europese en Amerikaanse hits. Of een Spaanstalige bewerking van `Hemingway` (van het UMOJA album) waarmee Eliades Ochoa in april 2006 samen met Bløf een nummer 1 hit in Nederland scoorde. Maar ondanks die paar kritische opmerkingen zaten de meeste mensen – die voor authentieke son en bolero kwamen – goed vanavond. Met de nadruk op ‘zaten’, want bij deze swingende muziek moet eigenlijk ook de gelegenheid tot dansen geboden worden. Die paar bezoeksters die het echt niet meer konden houden zochten daarom maar het gangpad op om hun bailando moves te uiten.

Naast een bezoek aan de voorstelling kon het publiek ook genieten van een zeer bijzondere fotocollectie in de foyers van het DeLaMar Theater. Aangekochte werken op initiatief van de VandenEndeFoundation en opdrachten van vijf vooraanstaande Nederlandse kunstfotografen Erwin Olaf, Viviane Sassen, Hans Eijkelboom, Cuny Janssen en Koos Breukelrond rond het thema ‘theater’. Waaraan ieder op zijn/haar eigen manier invulling aan gaf. Ook een opvallende serie zelfportretten van fotograaf Anton Corbijn in de gedaante van zijn idolen o.a. Bob Marley, Janis Joplin, Herman Brood, Frank Zappa en Jimi Hendrix, gemaakt in zijn geboortedorp Strijen (Z-H). Het is echt de moeitewaard om dit ook eens nader te bekijken!

Concerten Eliades Ochoa, die je nog kunt bezoeken:
za 3 december: Arenbergschouwburg, Antwerpen
di 6 december: Het Zaantheater, Zaandam
wo 7 december: Cultuurcentrum De Spil, Roeselare
do 8 december: Theater de Schalm, Veldhoven
vr 9 december: Schouwburg de Lawei, Drachten
za 10 december: Philharmonie, Haarlem
zo 11 december: Schouwburg Het Park, Hoorn

 

Kijk hier voor het volledige fotoalbum van het optreden van Eliades Ochoa in het DeLaMar Theater:

El Carretero – Eliades Ochoa – Buena Vista Social Club – Cuba, Havana, Camaguey, Trinidad

[vid/ JustineCinema]